واکاوی اتاق فکر بنیاد جامعه باز نیویورک آمریکا (opensocietyfoundations)

بنیاد جامعه باز نیویورک را اغلب با نام موسس آن یعنی جرج سوروس می‌شناسند. جرج سوروس در سال 1930 در خانواده‌ای یهودی در مجارستان بدنیا آمد. پس از جنگ جهانی و روی کار آمدن کمونیست‌ها از کشور خارج شد. تحصیلات دانشگاهی خود را در مدرسه اقتصادی لندن گذراند و در انجا با کارل پوپر آشنا شد و تحت تاثیر اندیشه‌های وی قرار گرفت.

در سال 1965 به آمریکا مهاجرت کرد و با فعالیت‌های اقتصادی‌اش در بازار سهام نیویورک به یکی از ثروتمندان آمریکا تبدیل شد. طبق گزارش نشریه فوربس در سال 2013 وی با داشتن ثروتی معادل 19.2 میلیارد دلار به عنوان سی امین فرد پولدار دنیا شناخته شد.^[1]

ثروت وی ابزاری بود برای دنبال کردن رویاهای او در قبال جامعه آزاد. وی مخالف سیاست‌های جرج بوش بود و در انتخابات ریاست جمهوری 2004 هزینه زیادی در تبلیغات علیه وی انجام داد.

کمک‌های وی در غالب بورس‌های دانشجویی، کمک به سازمان‌های مدنی و حتی کمک‌هایی در زمینه بهداشتی باعث ارتباط گرفتن بنیاد وی با گروه‌های مخالف دولت و براندازی نرم می‌شود.

ایده بنیاد جامعه آزاد در سال 1979 در ذهن بنیان‌گذار آن شکل گرفت و هدف اولیه آن کمک به کشورهای کمونیستی به ویژه در اروپا شرقی در گذار به جوامعی باز بود.

نام این موسسه، ملهم از کتاب “جامعه باز و دشمنان آن” نوشته کارل پوپر در سال 1945 است که این کتاب به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. سوروس کار خود را با دادن بورس به دانشجویان آفریقایی در کیپ تاون آفریقای جنوبی و دادن بورس‌های تحصیلی به دانشجویان اروپای شرقی برای تحصیل در خارج از کشورشان آغاز کرد.

در این راستا در سال 1984 بنیاد  سوروس قراردادی را با آکادمی علوم مجارستان امضا کرد که منجر به تاسیس اولین مرکز خارج از آمریکای بنیاد سروس گشت. طبق این قرار داد سوروس دستگاه‌های کپی میان دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و دیگر مراکز اندیشه توزیع کرد که هدف آن شکستن حصر اطلاعاتی در این جوامع کمونیست بود.

با پایان جنگ سرد و فروپاشی دیوار برلین سوروس دو مرکز دیگر در روسیه و لهستان ایجاد نمود که این آغازی بود برای ایجاد دفاتری در کشورهای بازمانده از اتحاد شوری سابق. در سال 1991 سوروس دانشگاه‌ هاروپای مرکزی را برای آموزش نسل جدید رهبران اقتصادی و سیاسی با هدف ایجاد جوامع آزاد تاسیس نمود.

با آغاز جنگ های داخلی در قلمرو یوگسلاوی سابق سوروس میلیون‌ها دلار از ثروت خود را با نام کمک‌های انسان دوستانه با هدف تاثیر‌گذاری بر آینده این قلمرو روانه آنجا کرد. در سال 1993 آریه نییر به این بنیاد پیوست و ریاست آن را به عهده کرفت. وی پیش از آن رهبری دیدیان حقوق بشر و اتحادیه آزادی‌های مدنی ایالات متحده را بر عهده داشت. فعالیت‌های این بنیاد با پیوستن وی افزایش چشم‌گیری یافت و مخارج آن بالغ بر سیصد میلیون دلار در سال گشت و بنیاد تبدیل به یک نهاد تاثیر گذار به ویژه در جوامع در حال گذار شد.

اروپا شرقی و آسیای مرکزی مهم‌ترین مناطقی است که این بنیاد در آنها فعالیت می‌کند؛ ریشه‌های آنرا بایستی در وقایع جنگ سرد و فروپاشی شوروی دانست که این بنیاد پیش از آنکه در  سایر نقاط دنیا فعالیت نماید، فعالیتش را در این مناطق آغاز کرده بود.

دلیل دیگر آن را را می‌توان در گذشته و کودکی شخص سوروس جستجو کرد که در مجاستان بوده است. علاوه بر آسیای مرکزی و قفقاز این بنیاد نقش فعالی در حمایت از مخالفین حکومت برمه داشت. در آفریقای جنوبی نیز این بنیاد با پایان آپارتاید در پی نهادینه کردن ارزشهای لیبرال غربی بوده است. این بنیاد هم اکنون دارای مراکزی در بیش از سی کشور دنیاست.

فعالیت‌های این بنیاد در داخل امریکا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از مهم‌ترین این تاثیرات می‌توان به حمایت این بنیاد در تغییر قوانین سخت گیرانه مربوط به مهاجرت به امریکا، تغییر سیاست‌های مربوط به مواد مخدر و تغییر مجازات‌های سیستم قضایی اشاره نمود. بالتیمور به عنوان منطقه‌ای انتخاب شد که سیاست‌های جامع برای مبارزه با بی‌عدالتی و فقر در آنها اجرا شود. با حمایت‌های این بنیاد افرادی که تحت مراقبت‌های دارویی در این شهر قرار گرفتند به دو برابر افزایش یافت، برنامه‌های تحصیلی بعد از مدرسه گسترش یافت و سعی در افزایش امتیازات و نمرات کسب شده دانش اموزان در ریاضی و خواندن و نوشتن شد.

انقلاب‌های رنگی  و مخملی مفهومی است که با نام این بنیاد پیوند خورده است. این انقلاب‌ها در سال 2000 در صربستان، در سال 2003 در گرجستان و در سال 2004 در اکراین با حمایت‌های این موسسه در غالب موسسه‌های خیریه و حمایت از مطبوعات مخالف دولت باعث روی کارآمدن دولت‌های همسوی با سیاست‌های آمریکا در این کشورها گشت.^[2]

[1]http://www.forbes.com/profile/george-soros/

[2]http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/0/6973/84158